Jak zapobiegać żylakom? 10 sposobów na skuteczną profilaktykę

Jak zapobiegać żylakom? To pytanie zadaje sobie wiele osób znajdujących się w grupie ryzyka. Istnieje bowiem sporo czynników, które mogą nas predysponować do rozwoju tego schorzenia. Warto przy tym pamiętać, że nie jest to jedynie defekt kosmetyczny. Żylaki mogą powodować dyskomfort i prowadzić do poważnych powikłań, jeśli nie są odpowiednio leczone. Dlatego też profilaktyka żylaków ma ogromne znaczenie. Jak zatem uniknąć takiego problemu?

Spis treści:

1. Odpowiednia dieta
2. Regularny odpoczynek
3. Świadoma ergonomia pracy
4. Stosowanie produktów uciskowych
5. Odrzucenie nałogów
6. Regularna aktywność fizyczna
7. Świadome kreowanie swoich codziennych nawyków
8. Dobrze dobrany ubiór
9. Odpowiednie postępowanie w czasie ciąży
10. Stosowanie preparatów na żylaki o dobrym składzie
11. W którym momencie zwrócić uwagę na profilaktykę?

Profilaktyka i świadome zapobieganie żylakom

Zanim zastanowimy się nad tym, jak przeciwdziałać żylakom, warto dowiedzieć się, co wpływa na fakt, iż jesteśmy na nie szczególnie narażeni. Żylaki powstają w wyniku zaburzeń związanych z prawidłowym odpływem krwi z kończyn. Krew zalega w związku z tym w żyłach i w konsekwencji następuje poszerzenie żył powierzchniowych. W większości przypadków zmiany tego typu pojawiają się na podudziu, pod kolanami i na udach.

Skłonność do rozwoju żylaków jest dziedziczna, dlatego jeśli zmagali się z nimi nasi rodzice i dziadkowie ryzyko, że będą one również naszym problemem znacząco wzrasta. Dodatkowo, musimy pamiętać, że schorzenie to dotyka przede wszystkim kobiet, a liczba odnotowywanych przypadków rozwoju takich zmian rośnie wraz z wiekiem pacjentów. Wśród czynników wpływających na to, że z roku na rok zwiększa się ilość osób zmagających się z żylakami, należy też wymienić współczesny styl życia. Nasza praca często wymaga od nas wielogodzinnego przebywania w pozycji stojącej lub siedzącej, co zdecydowanie nie sprzyja prawidłowemu działaniu układu żylnego.

Niezależnie jednak od tego czy znajdujemy się w grupie ryzyka, odpowiednia profilaktyka żylaków kończyn dolnych jest wskazana dla każdego. Czasem wystarczy wprowadzić niewielkie zmiany do naszego codziennego życia, aby uchronić się przed żylakami i konsekwencjami ich występowania.

10 skutecznych sposobów jak zapobiegać żylakom

Lekceważenie objawów, które często świadczą o początku problemów z prawidłowym funkcjonowaniem układu żylnego, jest niestety dość częste. Uczucie ciężkich nóg, ból i skurcze, a także pojawiające się w końcu obrzęki i pajączki naczyniowe powinny nas skłonić do natychmiastowego działania. A zatem jak zapobiec żylakom i pozbyć się odczuwanego dyskomfortu?

1. Zdrowa dieta przeciw żylakom

Właściwa profilaktyka żylaków nóg powinna się zacząć na naszym talerzu. Dieta odgrywa sporą rolę w dbaniu o prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu, Nie pozostaje ona również bez znaczenia, gdy zapobieganie żylakom staje się naszym priorytetem.

Niewłaściwy sposób odżywiania się na co dzień, zwykle prowadzi do nadwagi i otyłości. Niestety zbyt duża waga wpływa negatywnie na nasz układ krążenia, który zostaje nadmiernie obciążony. Prawidłowy przepływ krwi jest utrudniony, żyły są osłabione i znacząco rośnie ryzyko powstania zastojów, co nieuchronnie prowadzi do rozwoju żylaków. Dobrze dobrana dieta może nas uchronić przed wzrostem wagi i tego konsekwencjami.

Ale wybór odpowiednich produktów spożywczych ma również wpływ na wzmocnienie naczyń krwionośnych. Dostarczając organizmowi właściwych składników polepsza się ich ogólna kondycja i elastyczność, przez co sprawniej działają i są mniej podatne na niekontrolowane rozszerzanie się. W naszej diecie powinno się zatem znaleźć jak najwięcej warzyw i owoców, tłustych ryb morskich, nabiału, czy olejów roślinnych. Bardzo ważnym składnikiem diety jest także błonnik na żylaki, który zapobiega przewlekłym zaparciom osłabiającym ściany żył. Znajdziemy go między innymi w orzechach, produktach pełnoziarnistych, nasionach oraz w roślinach strączkowych.

Przeciwdziałanie żylakom przy pomocy prawidłowej diety obejmuje również ograniczanie lub rezygnację ze spożywania pewnych składników. Jest to między innymi:

• cukier – zwłaszcza słodycze sklepowe (np. ciastka i batoniki);
• sól – również produkty mocno solone (np. popularne słone przekąski – chipsy, paluszki, krakersy);
• tłuszcze trans – np. zupki instant, smażone potrawy i margaryny twarde.

2. Właściwy odpoczynek dla nóg

Aby skutecznie przeciwdziałać rozwojowi żylaków, musimy też zapewnić naszym nogom odpowiedni odpoczynek po całym dniu pracy. W przypadku żylaków ulgę pacjentom przynoszą uniesione nogi w pozycji leżącej. Elewacja kończyny, która powinna się znaleźć jakieś 10-15 cm wyżej niż głowa, pozwala krwi i limfie swobodniej odpływać z nóg do serca, niwelując tym samym często odczuwane zmęczenie nóg. W takiej pozycji powinniśmy odpoczywać co najmniej przez 10 minut dziennie.

Masaż na żylaki to również bardzo dobra metoda profilaktyki takich zmian. Poprawia on przepływ krwi w naczyniach żylnych, a do tego zmniejsza uczucie ciężkości nóg oraz ewentualne obrzęki. Można go wykonywać przy pomocy soli gruboziarnistej, olejków do masażu, czy nawet kostek lodu. Masaż nóg zawsze zaczynamy od dołu kończyny i powoli przesuwamy się w górę.

3. Ergonomia stanowiska pracy

Wykonując pracę siedzącą, bardzo ważne jest to, aby nasze stanowisko pracy nie wpływało negatywnie na funkcjonowanie układu żylnego nóg. Należy przede wszystkim wybrać taki fotel, który przeniesie ciężar ciała z ud na pośladki. Warto również wyposażyć się w podnóżek pod biurkiem, gdyż pozwala on nam swobodnie ruszać stopami oraz palcami.

4. Kompresjoterapia

Terapia uciskowa na żylaki to także dość popularny sposób przeciwdziałania takim zmianom. Specjalne pończochy, podkolanówki i opaski przeciwżylakowe są polecane zwłaszcza osobom, których praca wymaga wielogodzinnego stania lub dźwigania ciężarów. Taki kontrolowany ucisk na żyły powierzchniowe, ułatwia ich opróżnianie się, co sprawia, że nie następują zmiany zakrzepowe. Pończochy przeciwżylakowe poprawiają też krążenie krwi w nogach i zmniejszają uczucie ich ciężkości oraz obrzęki. Pamiętajmy jednak, że stopień ucisku zawsze powinien dla nas dobierać lekarz, a wyroby uciskowe są wykonywane indywidualnie dla każdego pacjenta, po dokładnym zmierzeniu nogi.

5. Rezygnacja z nałogów

Wszelkiego typu używki, takie jak alkohol i papierosy, wpływają negatywnie na działanie całego naszego organizmu, w tym również na żyły. Nikotyna uszkadza naczynia krwionośne, a także je zwapnia i powoduje zmniejszenie światła żyły, przez co rośnie ryzyko powstania zakrzepów. Alkohol natomiast wpływa na lepkość krwi i powoduje rozszerzanie się żył. Jeśli więc chcemy obniżyć szansę na to, że na naszych nogach pojawią się żylaki, warto rozważyć ograniczenie lub całkowite odstawienie tych popularnych używek.

6. Regularny ruch

Jak zapobiegać żylakom? Przede wszystkim należy zadbać o to, by regularnie się ruszać. Odpowiednio dobrana, systematyczna aktywność fizyczna stabilizuje ciśnienie krwi i sprawia, że lepiej pracuje również pompa mięśniowa. Dzięki temu, usprawnia się przepływ krwi z kończyn dolnych do serca, co obniża ryzyko rozwoju żylaków. Nie wspominając już o tym, że uprawianie sportu pomaga zredukować wagę i poprawić naszą ogólną kondycję. Każdego dnia warto więc poświęcić przynajmniej pół godziny na takie formy ruchu, jak na przykład:

• szybkie spacery;
• pływanie;
• taniec (z pominięciem tych, które wymagają wykonywania ruchów na zgiętych nogach, jak samba);
• jazda na rowerze.

Dobrze jest także wykonywać specjalne ćwiczenia na żylaki, które pobudzają działanie układu żylnego kończyn dolnych. Krążenia stóp w powietrzu czy naprzemienne stawanie na palcach i piętach to skuteczne ćwiczenia przeciw żylakom, które wykonamy w kilka chwil, zarówno w domu, jak i w pracy.

7. Zmiana codziennych nawyków

Każdy z nas ma jakieś swoje przyzwyczajenia, które mogą mieć pozytywny lub negatywny wpływ na kondycję naszych żył. W profilaktyce żylaków bardzo ważne jest więc to, aby wiedzieć, które nawyki należy całkowicie wyeliminować, a jakie zachowania powinny stać się dla nas rutyną.

Czego zatem unikać, aby nie pojawiły się u nas żylaki nóg w młodym wieku? Warto tu wymienić:

• gorące kąpiele i częste opalanie się – zbyt wysokie temperatury powodują nadmierne rozszerzanie się żył;
• zakładanie nogi na nogę – taka pozycja utrudnia odpływ krwi;
• długotrwałe stanie i siedzenie, gdy nie ma takiej konieczności – prowadzi to do zastoju żylnego;
• przyjmowanie niewłaściwej pozycji podczas siedzenia – nacisk na uda może powodować problemy z prawidłowym przepływem krwi.

Jakie nawyki należy natomiast wprowadzić do naszego stylu życia? Jest to:

• odpowiedni odpoczynek – podczas oglądania telewizji lub czytania książki w pozycji leżącej należy lekko unieść wyprostowane nogi, ponieważ ułatwia to odpływ krwi z kończyn dolnych;
• częsta zmiana ustawienia nóg – podczas długiego siedzenia należy co jakiś czas zmieniać pozycję nóg, na przykład poprzez naprzemienne stawianie ich na podnóżku (można nawet ustawić sobie przypomnienie w telefonie);
• robienie sobie przerw w trakcie długiej podróży – krótkie, ale regularne przerwy podczas jazdy samochodem oraz spacery w trakcie podróży pociągiem lub samolotem, poprawią krążenie krwi i pomogą uniknąć obrzęków;
• dreptanie w miejscu – gdy musimy stać przez dłuższy czas, dreptanie pomoże pobudzić krążenie w kończynach dolnych.

8. Odpowiedni ubiór

Zbyt ciasne ubrania, takie jak spodnie, czy bielizna, skarpety i podkolanówki z ciasnymi ściągaczami utrudniają krążenie żylne. Dlatego należy je zastąpić nieco luźniejszymi ubraniami, które zapewnią prawidłowy przepływ krwi. Warto też ograniczyć lub zrezygnować z noszenia butów na wysokim obcasie, które nadmiernie obciążają naczynia krwionośne i mogą powodować żylaki w młodym wieku.

9. Właściwe postępowanie przy ciąży i przyjmowaniu hormonów

Należy pamiętać, że antykoncepcja hormonalna oraz hormonoterapia zastępcza zwiększają ryzyko rozwoju żylaków, ze względu na przyjmowanie estrogenów. Jeśli więc obawiamy się wystąpienia takich zmian, warto rozważyć wdrożenie innej formy leczenia i antykoncepcji. Oczywiście jeżeli istnieje taka możliwość.

Żylaki rozwijają się również u ok. 30% kobiet będących w pierwszej ciąży oraz u ok. 50% tych, które spodziewają się kolejnych dzieci. Podczas ciąży rośnie ciśnienie w jamie brzusznej, co prowadzi do nieprawidłowego funkcjonowania zastawek. Zwiększa się także objętość krwi a zmniejsza się ilość ruchu, co dodatkowo obciąża układ żylny.

Aby nieco zmniejszyć ryzyko wystąpienia żylaków w ciąży, warto spać na plecach z lekko uniesionymi nogami, co usprawni przepływ krwi. Jeśli jednak nie lubimy tej pozycji, możemy też spać na lewym boku. W ciąży należy też minimalizować nacisk na naczynia krwionośne nóg. Należy między innymi kontrolować swoją wagę, nie wolno przebywać zbyt długo w jednej pozycji, nie powinno się nosić zbyt obcisłych ubrań oraz zakładać nogi na nogę.

10. Odpowiednie preparaty na żylaki

Profilaktyka żylaków opiera się również na stosowaniu preparatów, które są w stanie poprawić napięcie ścian żylnych w naczyniach krwionośnych, wzmocnić je i poprawić krążenie w nich. Dobra maść na puchnięcie nóg czy tabletki zawierające odpowiednie składniki mogą również zniwelować ogólny dyskomfort, obrzęki i uczucie ciężkości nóg.

Warto zwrócić szczególną uwagę na preparaty z rutyną oraz diosminą, które są związkami organicznymi pochodzenia roślinnego. Nazywane również flawonoidami, skutecznie wzmacniają żyły, łagodzą stany zapalne i polepszają ukrwienie. Są one składnikami tak zwanych leków flebotropowych.

Kiedy należy zadbać o profilaktykę żylaków?

Profilaktyka żylaków powinna być niezwykle ważna zwłaszcza dla osób obciążonych dziedzicznie przez to schorzenie. Należy przy tym pamiętać, że znacznie częściej z żylakami muszą zmagać się kobiety niż mężczyźni. Ryzyko rozwoju żylaków rośnie wraz wiekiem, a najwięcej przypadków tego schorzenia ujawnia się po 40. roku życia. Do powstania żylaków predysponuje nas również wykonywany przez nas zawód (długie przebywanie w pozycji stojącej lub siedzącej) i niezdrowy styl życia. Działania profilaktyczne należy podjąć, kiedy tylko pojawią się pierwsze objawy żylaków, takie jak uczucie ciężkości nóg, ich drętwienie czy obrzęki. Warto też skonsultować się z lekarzem, który pomoże nam wybrać najlepszą metodę walki z pojawiającymi się zmianami.

Literatura

1. Hobbs, John T.; Varicose veins.; British Medical Journal 303.6804 (1991): 707-711.
2. Malhotra, S. L.; An epidemiological study of varicose veins in Indian railroad workers from the South and North of India, with special reference to the causation and prevention of varicose veins.; International journal of epidemiology 1.2 (1972): 177-183.
3. Dodd, Harold.; The cause, prevention, and arrest of varicose veins.; Lancet 2 (1964): 809-811.
4. Zabielska, Danuta, et al.; Profilaktyka żylaków kończyn dolnych u pielęgniarek pracujących na bloku operacyjnym.; Pielęgniarstwo Polskie, (2013): 95.
5. Dambowy, Klaudia.; Profilaktyka choroby żylakowej podudzi.; Puls Uczelni 3 (2012): 4-6.