Przewlekła niewydolność żylna kończyn dolnych – objawy i leczenie

Niewydolność żylna kończyn dolnych jest dość powszechnie występującym problemem we współczesnym społeczeństwie. Dolegliwości związane z tym schorzeniem są zwykle bagatelizowane, a charakterystyczne zmiany dostrzegalne na skórze uznaje się głównie za defekt kosmetyczny. Należy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że jest to poważny problem medyczny, który może mieć ogromny wpływ na nasze zdrowie. Warto więc dowiedzieć się jak najwięcej na ten temat, aby w porę uchronić się przed poważnymi konsekwencjami jakie może nieść za sobą niewydolność żylna nóg.

Spis treści:

1. Co to jest niewydolność żylna kończyn dolnych?
2. Przyczyny powstawania niewydolności żylnej i potencjalne czynniki ryzyka
3. Objawy wskazujące na obecność przewlekłej niewydolności żył
4. Rozpoznanie i diagnozowanie schorzenia
5. Stopnie niewydolności żylnej zgodnie z klasyfikacją medyczną
6. Jak leczyć niewydolność żylną? Leczenie zachowawcze, uciskowe i możliwe zabiegi

Przewlekła niewydolność żylna

 

W powszechnie stosowanej klasyfikacji chorób, przewlekła niewydolność żylna ICD 10 jest oznaczona symbolem I87.2. Schorzenie to, którego inna nazwa to choroba żylakowa lub przewlekła choroba żylna, jest zespołem objawów będących rezultatem zastoju krwi w żyłach. Krążąca w naszym organizmie krew musi nieustannie pokonywać grawitację, aby móc płynąć od stóp do serca. By było to możliwe, zastawki żylne muszą działać prawidłowo. Niestety, różnorodne czynniki sprawiają, że ich funkcjonowanie jest zaburzone, co prowadzi do cofania się części krwi i jej zalegania w żyłach. W efekcie żyły się rozciągają i przestają działać we właściwy sposób. Przewlekła niewydolność żylna może powodować obrzęki nóg i przyczyniać się do powstawania żylaków, co z kolei może wywoływać owrzodzenia żylne. Konieczne jest zatem podjęcie odpowiednich kroków, w celu wyleczenia choroby.

Przyczyny niewydolności żylnej

Przewlekła niewydolność żylna to choroba, która rozwija się na skutek cofania się krwi w naczyniach żylnych, ale też jest efektem zwężania się żył i ich niedrożności. Od czego zatem zależy rozwijanie się takich dolegliwości? Przyczyny niewydolności żylnej mogą mieć różny charakter, ale najczęściej może do niej dochodzi w rezultacie takich patologii, jak:

• wrodzona niewydolność zastawek żylnych – inaczej żylaki pierwotne, czyli wrodzone zespoły chorobowe przebiegające z zaburzeniami zastawek żylnych;
• wcześniejsze przypadki żylaków i zakrzepów krwi (zespół pozakrzepowy);
• wtórna niewydolność zastawek żylnych – inaczej nabyta niewydolność zastawek żylnych, spowodowana ich nabytym uszkodzeniem;
• niedrożność żył głębokich – także po zakrzepicy żył głębokich;
• refluks żylny – cofanie się krwi w żyłach;
• żylne zespoły uciskowe – zwężenie żył spowodowane ich niedrożnością lub uciskiem na żyły (np. zespół usidlenia tętnicy podkolanowej, ucisk na żyły u kobiet w ciąży, zespół dziadka do orzechów, zespół May-Thurnera).

Czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo pojawienia się problemu

Istnieje szereg czynników ryzyka, które mogą nas predysponować do rozwoju przewlekłej niewydolności żylnej kończyn dolnych. Są to między innymi:

• płeć – kobiety chorują znacznie częściej niż mężczyźni;
• wiek – ryzyko wzrasta wraz z wiekiem;
• genetyka – mniejsza wytrzymałość ścian i zastawek żylnych jest dziedziczna;
• zaburzenia hormonalne – wahania hormonalne spowodowane np. ciążą lub stosowaniem antykoncepcji hormonalnej podnoszą ryzyko zachorowania;
• nadwaga i otyłość – nadmiernie obciążają układ żylny;
• częste zaparcia;
• wysoki wzrost;
• wady postawy – na przykład płaskostopie;
• zbyt częste przebywanie w pozycji stojącej lub siedzącej.

Niewydolność żylna – objawy zazwyczaj mają różny charakter

 

U pacjenta, u którego występuje niewydolność żylna nóg objawy mogą mieć bardzo różny charakter. Początkowo mogą się wydawać zupełnie niegroźne, dlatego często są bagatelizowane przez chorego. Jakie są zatem najbardziej charakterystyczne objawy niewydolności żylnej:

• uczucie ciężkości i ucisku nóg – najczęściej pojawia się wieczorem i ustępuje dopiero po odpoczynku. Do tego dochodzą również parestezje, czyli mrowienie i drętwienie nóg,
• świąd i swędzenie skóry,
• odczuwalne skurcze w łydkach,
• obrzęk nóg – zwłaszcza stóp, kostek oraz łydek,
• zespół niespokojnych nóg – odczuwanie przymusu poruszania nogami, ich mrowienie i drętwienie. Objawy zwykle pojawiają się nocą,
• ból nóg (często bóle goleni) i pulsowanie wzdłuż poszerzonych żył,
• zmiany koloru skóry – brązowo-czerwonawe przebarwienia,
• pajączki naczyniowe – rozszerzenie się i uwidocznienie drobnych żył podskórnych.

Niewydolność żylna – zdjęcia pacjentów

Jeśli u jakiejś osoby podejrzewana jest niewydolność żylna zdjęcia pacjentów, u których stwierdzono tę chorobę mogą okazać się bardzo przydatne. Dzięki nim możemy porównać zmiany dostrzegalne na naszych nogach z faktycznymi objawami tej choroby. Choć oczywiście zawsze należy się skonsultować ze specjalistą.

Rozpoznanie i diagnozowanie niewydolności żylnej

Dostrzegając u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy, które mogą świadczyć o niewydolności żylnej nóg, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Tylko specjalista może zdiagnozować chorobę oraz określić jej klasyfikację i stopień, w czym pomocna jest klasyfikacja CEAP przewlekłej niewydolności żylnej kończyn dolnych. Oczywiście w trakcie rozpoznania konieczne jest wykonanie odpowiednich badań. A zatem jakie badania na niewydolność żylną może wykonać lekarz? Jest to:

• badanie fizykalne – lekarz może stwierdzić chorobę już na podstawie wywiadu przeprowadzonego z pacjentem oraz oględzin kończyny, na której widoczne są już charakterystyczne dla tego schorzenia zmiany;
• USG z kolorowym Dopplerem – ultrasonografia stanowi obecnie podstawę diagnozowania niewydolności żylnej. Badanie to pozwala ocenić wydolność żył i tym samym stwierdzić czy zastawki żylne są uszkodzone, a jeśli tak to które. Dzięki USG dopplerowskiemu można też sprawdzić czy u danego pacjenta rozwinęła się zakrzepica żylna;
• test lub próba Perthesa – pozwala ocenić wydolność żył głębokich;
• próba Pratta – pozwala zlokalizować niewydolne żyły przeszywające;
• próba Trendelenburga – pozwala ocenić czy jest żyła przeszywająca lub żyła odpiszczelowa niewydolna.

Niewydolność żylna – stopnie wedle klasyfikacji medycznej

Jakie są stopnie niewydolności żylnej? Aby je określić stworzono klasyfikację kliniczną choroby, która opiera się na narastającym zaawansowaniu niewydolności żylnej. Pacjenci umieszczeni w wyższych kategoriach mogą mieć cięższe objawy choroby oraz część lub wszystkie dolegliwości zaliczone do niższej kategorii. Wyróżniamy zatem takie stopnie, jak:

C0	brak widocznych lub badalnych objawów chorób żył
C1	pojawiają się teleangiektazje lub/i żyły siateczkowate
C2	pojawiają się żylaki
C3	pojawiają się obrzęki
C4	pojawiają się zmiany skórne charakterystyczne dla chorób żył (np. przebarwienia i wypryski żylne)
C5	oprócz zmian skórnych istnieje również wygojone owrzodzenie
C6	oprócz zmian skórnych istnieje również czynne owrzodzenie

Jak leczyć niewydolność żylną? Leczenie zachowawcze, kompresoterapia i zabiegi

 

Decydując o metodzie leczenia pacjenta, lekarz musi wziąć pod uwagę wszystkie możliwe przyczyny niewydolności żylnej. Kiedy u danej osoby diagnozowana jest niewydolność żylna leczenie może przybrać różne formy. A zatem jak leczyć niewydolność żylną? Przede wszystkim ważne jest tak zwane leczenie zachowawcze. Obejmuje ono zmianę dotychczasowych nawyków (np. zdrowa dieta i więcej ruchu), ale gdy u pacjenta rozpoznawana jest niewydolność żylna kończyn dolnych leki również mają duże znaczenie. W bardziej zaawansowanych przypadkach stosowane jest też uciskowe leczenie niewydolności żylnej lub leczenie inwazyjne (zabiegowe), w ramach którego wykorzystywane są techniki wewnątrznaczyniowe.

Leczenie zachowawcze

W leczeniu niewydolności żylnej bardzo ważna jest profilaktyka oraz dostarczanie naszemu organizmowi substancji, które pozytywnie wpływają na nasz układ żylny. Jakie metody leczenia zachowawczego należy zatem stosować?

1. Zmiana codziennych nawyków – należy porzucić niezdrowe nawyki żywieniowe oraz zredukować wagę, jeśli mamy problem z nadwagą lub otyłością. Warto też rzucić nałogi, takie jak palenie papierosów czy picie alkoholu.
2. Ograniczenie niektórych ćwiczeń – chodzi tu między innymi o podnoszenie ciężarów, długotrwałą jazdę na rowerze, czy wydolnościowe sporty na sali .
3. Farmakoterapia – leczenie naturalne jest ważnym elementem terapii niewydolności żylnej. Dlatego warto stosować leki na niewydolność żylną pochodzenia roślinnego, zawierające flawonoidy (diosmina, hesperydyna), czy też rutynę, escynę i wyciąg z kasztanowca. W sprzedaży dostępne są zarówno tabletki na krążenie żylne, jak i specjalnie dedykowane maści czy kremy.

Leczenie uciskowe

Kompresoterapia wspomaga swobodny przepływ krwi w żyłach od stóp do serca. Stosowane są w niej różnego typu wyroby uciskowe, takie jak podkolanówki i pończochy uciskowe przeciwżylakowe oraz opaski elastyczne. Zawsze powinny być one dobierane przez wykwalifikowaną osobę z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb pacjenta.

Leczenie inwazyjne i zabiegowe

Gdy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, można zastosować metody inwazyjne, których celem jest wyeliminowanie chorych naczyń. Mogą się one opierać na działaniu:

• mechanicznym – zabiegi chirurgiczne (np. stripping);
• chemicznym – skleroterapia;
• termicznym – laserowe zamykanie żył.

Oczywiście przed dokonaniem wyboru dotyczącego zastosowania konkretnej metody leczenia, specjalista musi wziąć pod uwagę ewentualne przeciwwskazania. Pacjenci powinni również poznać potencjalne skutki uboczne przeprowadzenia poszczególnych zabiegów (np. obrzęki, zasinienia, przebarwienia, blizny).

Literatura

1. Filipek B.; Farmakoterapia przewlekłej niewydolności żylnej.; Czasopismo Aptekarskie, 2008, 178,10:40-50
2. Sudoł Szopińska I., Błachowiak K., Koziński P; Wpływ czynników środowiskowych na rozwój przewlekłej niewydolności żylnej.; Medycyna Pracy, 2006, 57,4:365-373
3. Beebe-Dimmer, Jennifer L., et al.; The epidemiology of chronic venous insufficiency and varicose veins.; Annals of epidemiology 15.3 (2005): 175-184.
4. Grzela T., Jawień A.; Epidemiologia przewlekłej niewydolności żylnej.; Przewodnik Lekarza, 2004, 8:29-32
5. Evans, C. J., et al.; Prevalence of varicose veins and chronic venous insufficiency in men and women in the general population: Edinburgh Vein Study.; Journal of Epidemiology & Community Health 53.3 (1999): 149-153.