Żylaki nóg – przyczyny, objawy i metody leczenia żylaków kończyn dolnych


żylaki nóg a zdrowa noga

Żylaki nóg dla wielu osób stanowią przede wszystkim defekt kosmetyczny. Niestety zmiany tego typu w rzeczywistości mogą prowadzić do poważnych chorób, takich jak chociażby przewlekła niewydolność żylna. Często są one również objawem różnych schorzeń, takich jak zespół pozakrzepowy. Pod żadnym pozorem nie można zatem bagatelizować takiego problemu. Wszelkie objawy dysfunkcji układu żylnego należy konsultować z lekarzem. Tylko specjalista będzie w stanie stwierdzić, jakie metody leczenia będą w stanie zahamować powstałe zmiany u konkretnego pacjenta. A zatem jak powstają żylaki i kiedy stają się one poważnym problemem?

Spis treści:

  1. Czym są żylaki nóg i co mają wspólnego z chorobami żył?
  2. Typy żylaków według klasyfikacji medycznej
  3. Przyczyny powstawania żylaków na nogach
  4. Objawy wskazujące na pojawienie się żylaków
  5. Żylaki u dzieci i nastolatków
  6. Rozpoznanie i odpowiednie badania diagnostyczne
  7. Jak pozbyć się żylaków nóg? Leczenie zachowawcze, zabiegowe i odpowiednia profilaktyka
  8. Konsekwencje nieleczenia żylaków nóg i możliwe powikłania

Żylaki nóg – co to jest i co ma wspólnego z żyłami?

Żylaki to zmienione chorobowo żyły, które powstają na skutek niepełnej drożności naczyń żylnych oraz wzrostu ciśnienia krwi w ich świetle. Krew uboga w tlen nie jest w stanie swobodnie przypływać od kończyn dolnych w kierunku serca, przez co zaczyna rozpychać żyły. W konsekwencji następuje widoczne poszerzenie, wydłużenie i uwypuklenie się żył powierzchniowych. Na początku rozwoju choroby żylaki są małe i bezbolesne, ale z czasem, bez odpowiedniego leczenia stają się bolące, duże, wyczuwalne i dobrze widoczne na kończynach dolnych. Skoro już wiemy co to są żylaki, dużo łatwiej zrozumieć, że nie jest to banalne schorzenie, mimo że wszyscy wiemy, jak wyglądają takie zmiany. Warto jednak doprecyzować to zagadnienie.

Rodzaje żylaków na nogach

Żylaki kończyn dolnych można podzielić na 3 kategorie ze względu na stopień zaawansowania powstałych zmian. Na naszych nogach mogą się zatem pojawić:

1. Teleangiektazje

Teleangiektazja to zmiana popularnie nazywane pajączkami. Pojawiają się one na skutek poszerzania się żył położonych płytko pod powierzchnią skóry. W większości przypadków nie powodują one bólu, dlatego na tym etapie stanowią głównie defekt kosmetyczny.

2. Żylaki siatkowate

Są one tworzone przez siatkę krętych żyłek, które są zlokalizowane pod skórą. W przypadku tego rodzaju zmian, najczęściej pojawiają się żylaki pod kolanami oraz na bocznej stronie łydek, jak i żylaki uda. Większość osób nie odczuwa w związku z nimi żadnych dolegliwości bólowych, choć wyglądają nieestetycznie i czasem mogą powodować obrzęk.

3. Żylaki głównych pni żylnych

Są to przede wszystkim żylaki żyły odpiszczelowej, które pojawiają się na przyśrodkowej powierzchni kończyny, oraz żyły odstrzałkowej, dostrzegalne na tylnej powierzchni łydki. Jest to już rozwinięta postać żylaków, które powodują duży dyskomfort. Pacjent odczuwa ból oraz ciężkość nóg, pojawiają się również obrzęki. Nieleczone powodują przewlekłe zapalenie żył w nogach.

Żylaki – przyczyny i czynniki ryzyka zwiększające prawdopodobieństwo ich pojawienia

Mnóstwo osób zastanawia się od czego są żylaki? I dlaczego nie występują one u każdego? Jeśli chodzi o żylaki nóg, przyczyny choroby to przede wszystkim dziedziczona niewydolność zastawek żył powierzchniowych (żylaki pierwotne) lub wtórna niewydolność zastawek żył powierzchniowych (żylaki wtórne). Nieprawidłowo funkcjonujące zastawki sprawiają, że niewłaściwie działa również odpływ krwi, dochodzi do zastoju żylnego, podnosi się ciśnienie w naczyniach powierzchownych, a ściany żył zaczynają się odkształcać.

U osób, u których pojawiają się żylaki, przyczyny występowania takich zmian mogą być kwestią dziedziczenia skłonności do nich. Ale istnieją także inne czynniki ryzyka, które mogą nas predysponować do rozwijania się takich problemów. Jakie zatem jeszcze mogą być przyczyny powstawania żylaków? Jest to między innymi:

  • długotrwałe przebywanie w tej samej pozycji –  wielogodzinne stanie lub siedzenie, które zwykle ma związek z wykonywaną przez nas pracą, może zaburzać poprawne funkcjonowanie układu krążenia;
  • otyłość lub nadwaga – zbyt duża waga to dodatkowe obciążenie dla organizmu i układu żylnego. Brak odpowiedniej ilości ruchu i złe nawyki żywieniowe mogą bezpośrednio wpływać na stan naszych żył;
  • nieprawidłowa dieta – ciężkostrawna dieta, zawierająca duże ilości soli oraz złych tłuszczów i małe ilości płynów wpływają na kondycję całego organizmu, w tym również na układ krążenia;
  • hormony – wahania hormonalne spowodowane np. hormonoterapią lub stosowaniem antykoncepcji hormonalnej, podnoszą ryzyko rozwoju choroby;
  • ciąża – u kobiet ciężarnych następuje zwiększenie objętości krwi, a powiększona macica sprawia, że ucisk na żyły jest większy. Na kondycję żył wpływają także zmiany hormonalne;
  • wiek – ryzyko występowania żylaków rośnie wraz z wiekiem. Na przewlekłą niewydolność żylną, której objawem są właśnie żylaki cierpi 44% kobiet i 32% mężczyzn powyżej 60. roku życia. Dla kobiet ryzyko wzrasta zwłaszcza w okresie menopauzy. Należy jednak pamiętać, że żylaki mogą również występować u bardzo młodych ludzi, w tym u dzieci i nastolatków;
  • częste dźwiganie dużych ciężarów;
  • niewłaściwie dobrane ubrania i obuwie – na powstawanie żylaków wpływa też noszenie zbyt obcisłych spodni lub sukienek oraz źle dobranych butów (zwłaszcza szpilki i inne buty na wysokim obcasie), które nadmiernie obciążają układ żylny i zakłócają jego pracę;
  • zakrzepica;
  • problemy z zastawkami żylnymi;
  • przebyte urazy i operacje nóg;
  • genetyka – jak już wspomniano predyspozycje do powstawania żylaków są dziedziczone;
  • niewłaściwy styl życia – na przykład częste korzystanie z sauny i solarium, regularne i długotrwałe przebywanie w zbyt wysokiej temperaturze, systematyczne korzystanie z używek w postaci alkoholu lub papierosów.

Żylaki nóg – objawy

U osób, u których pojawiają się żylaki kończyn dolnych objawy mogą być różnorodne. Wiele zależy od stopnia zaawansowania choroby. Pierwsze objawy żylaków nie są szczególnie uciążliwe dla pacjenta i mogą przyjmować formę niewielkich zmian na skórze, takich jak pajączki na nogach. Należy jednak pamiętać, że choć początki żylaków nie zwiastują groźnej choroby, należy obserwować takie zmiany i starać się od początku hamować ich rozwój. Jakie zatem są najczęstsze objawy żylaków nóg? Należy przede wszystkim wymienić:

  • bóle – ból żyły w nodze (np. ból żyły w udzie), pojawiający się po długim siedzeniu może zwiastować żylaki wewnętrzne nóg. Nie są one widoczne na powierzchni skóry, dlatego ten specyficzny ból nóg wymaga wykonania specjalistycznego badania żył;
  • pieczenie, drętwienie i ogólny dyskomfort nóg;
  • puchnięcie i obrzęk – przede wszystkim w okolicach stóp, kostek i łydek, zauważalne głównie wieczorami;
  • skurcze mięśniowe – szczególnie skurcze łydek, które nasilają się w nocy. U kobiet występują również częściej podczas menstruacji;
  • uczucie ciężkich i zmęczonych nóg – odczuwalne pod koniec dnia, ustępuje dopiero po odpoczynku;
  • zmiany skórne – pojawienie się przebarwień na skórze nóg oraz pajączków naczyniowych;
  • swędzenie chorobowego miejsca – u osoby cierpiącej na żylaki, objawy to również swędzenie skóry, zwłaszcza w nocy.

Miejsca na nogach, na których najczęściej występują żylaki

Warto mieć świadomość tego, jakie miejsca na naszych nogach są najbardziej narażone na pojawianie się żylaków. Zmiany te najczęściej występują:

  • na udach;
  • na podudziu;
  • pod kolanem i na łydkach;
  • na stopach i na kostkach.

Miejsce występowania zmian związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu żylnego kończyn dolnych, zależy w dużej mierze od zaawansowania choroby. Wyczuwalne żylaki pod kolanem oraz żylaki na udach i na łydkach najczęściej pojawiają się w postaci pajączków naczyniowych. Żylaki podudzia to już bardziej zaawansowana postać zmian, gdy na nogach dostrzegamy już wypukłe żyły. Żylaki na stopach i na kostkach pojawiają się nieco rzadziej. To właśnie w tych miejscach najczęściej dostrzegamy obrzęki, które są jednym z pierwszych objawów przewlekłej niewydolności żylnej.

Warto pamiętać, że jeśli dokucza nam ból pod kolanem po długim staniu lub siedzeniu w jednej pozycji, może to świadczyć o tym, że cierpimy na żylaki wewnętrzne nóg. Żyły głębokie łączą z tymi powierzchniowymi, tak zwane żyły przeszywające (żyłki poprzeczne). To właśnie w nich najczęściej powstają żylaki wewnętrzne w nogach, które można wykryć jedynie poprzez specjalistyczne badanie żył, najczęściej przy użyciu USG.

Żylaki w młodym wieku – u dzieci i nastolatków

Żylaki na nogach w młodym wieku wydają się być czymś bardzo dziwnym, ale takie przypadki jednak się zdarzają. Statystyki jasno wskazują na to, że żylaki u dzieci występują niezwykle rzadko, podobnie zresztą jak u osób około 20 roku życia. Z jakiegoś powodu jednak takie zmiany są odnotowywane.

Przyczyną najczęściej są wady wrodzone. Żylaki nóg w młodym wieku pojawiają się zwykle u tych osób, które są obciążone genetycznie, a więc mają dziedziczną skłonność do osłabionych ścian żył oraz zastawek. Trzeba jednak podkreślić fakt, że na rozwój zmian związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu żylnego, jakimi są właśnie żylaki w młodym wieku, wpływa też niewłaściwy styl życia dzieci i młodzieży. Niezdrowe nawyki sprawiają, że widoczne żyły na nogach w młodym wieku stają się coraz częstszą przypadłością. Chodzi tu zwłaszcza o takie nawyki jak:

  • siedzący i stojący tryb życia;
  • brak aktywności fizycznej;
  • nadwaga i otyłość;
  • stosowanie używek;
  • niezdrowa dieta.

Nie oznacza to jednak, że nie ma żadnego wyjścia z tej sytuacji. Jeśli tylko zauważymy jakiekolwiek zmiany tego rodzaju, jak na przykład pajączki na nogach u młodych osób, powinniśmy zacząć działać. Najważniejsza kwestia w tym przypadku to natychmiastowa zmiana codziennych nawyków. Należy zapewnić sobie odpowiednią ilość ruchu każdego dnia, nie pozostawać zbyt długo w jednej pozycji, zdrowo się odżywiać i zrezygnować z używek.

Rozpoznanie żylaków i badania

Kiedy uznamy, że pojawiły się u nas żylaki na nodze, należy udać się do lekarza. Sprawdzi on jak wyglądają żylaki i przeprowadzi badanie palpacyjne, które pozwoli mu wstępnie określić charakter i stopień zaawansowania zmian. Jeśli specjalista od żył – flebolog, uzna, iż konieczne jest przeprowadzenie dokładniejszej diagnostyki, może zlecić wykonanie dodatkowych badań. Jeśli badanie żylaków chcemy wykonać bezpłatnie na NFZ, musimy otrzymać skierowanie od lekarza. Wśród najczęściej zlecanych badań należy wymienić:

  • próba Trendelenburga – pozwala stwierdzić ewentualną niewydolność żyły przeszywającej oraz żyły odpiszczelowej;
  • USG Dopplera – służy ocenie wydolności żył. Pozwala lekarzowi sprawdzić czy zastawki żylne są uszkodzone, a jeśli tak to które. USG dopplerowskie pozwala też stwierdzić czy u pacjenta rozwinęła się zakrzepica żylna;
  • próba Schwartza – służy ocenie wydolności zastawek na poszczególnych odcinkach żył powierzchniowych;
  • próba Perthesa – służy ocenie wydolności żył głębokich.

Jak leczyć żylaki nóg? Leczenie zachowawcze, zabiegowe i profilaktyka

Co robić jeśli chcemy zlikwidować żylaki? Możliwości jest co najmniej kilka, jednak o tym jak leczyć żylaki powinien zawsze decydować lekarz po zbadaniu pacjenta. Czasem wystarczy już wizyta u lekarza pierwszego kontaktu, który może stwierdzić, że należy zastosować jedynie leczenie zachowawcze. W przypadku jednak, gdy zmiany są bardziej zaawansowane, pod uwagę muszą być już brane zabiegowe metody leczenia żylaków. Warto przy tym pamiętać, że najlepszym sposobem na żylaki jest profilaktyka, która pozwoli nam uniknąć tego problemu.

Zachowawcze leczenie żylaków

Jak pozbyć się żylaków bez operacji? Kiedy u pacjenta występują jeszcze niewielkie żylaki na nogach, leczenie o charakterze zachowawczym może być zupełnie wystarczające. Pozwala ono przede wszystkim załagodzić objawy choroby i związany z nimi dyskomfort, ale także zahamować postęp zmian. A zatem jak pozbyć się żylaków na nogach domowym sposobem? Warte polecenia są:

  • maść na żylaki (hesperydyna, diosmina, wyciąg z kasztanowca, babka lancetowata) – pomagają pozbyć się takich objawów jak ból, uczucie ciężkości nóg czy obrzęki;
  • pończochy i podkolanówki uciskowe – między innymi zmniejszają ciśnienie krwi i poprawiają pracę pompy mięśniowej, co pomaga chociażby przy obrzękach oraz zapobiega rozwojowi kolejnych zmian. Należy jednak pamiętać, że to lekarz decyduje o stopniu ucisku, a wyroby tego typu są wykonywane indywidualnie dla każdego pacjenta po dokładnym zmierzeniu kończyny;
  • tabletki na żylaki – oparte na naturalnych składnikach pozwalają poprawić krążenie krwi w żyłach, hamując tym samym rozwój żylaków;
  • zioła na żylaki (miłorząb japoński, arnika, babka lancetowata) – stosowane na przykład w postaci naparów lub gotowych preparatów wpływają na poprawę kondycji układu żylnego.

Metody zabiegowe i operacyjne

Jeśli cierpimy na zaawansowane żylaki nóg, leczenie zachowawcze może nie wystarczyć. Po konsultacji z lekarzem często w takich przypadkach okazuje się, że konieczna jest operacja żylaków. Oczywiście możliwe jest wykonanie poszczególnych zabiegów na NFZ. Z jakich form leczenia możemy zatem skorzystać? Jest to:

  • skleroterapia – polega na ostrzykiwaniu rozszerzonych żył płynem obliterującym, dzięki któremu dochodzi do kontrolowanego zarośnięcia ściany naczynia;
  • laserowe usuwanie żylaków – zastosowanie lasera pozwala obkurczyć i zamknąć niewydolną żyłę;
  • miniflebektomia – pozwala usunąć niewydolne naczynia żylne, przy użyciu specjalnych szydeł chirurgicznych.

Są to małoinwazyjne metody usuwania niewielkich żylaków oraz pajączków naczyniowych, które są także stosowane uzupełniająco po operacji. Klasyczną operację wykonuje się u osób, u których pojawiają się silne dolegliwości bólowe związane z żylakami oraz takie powikłania, jak przebarwienia, stany zapalne żylaków czy niegojące się owrzodzenia żylne. Podczas operacji wykonuje się liczne nacięcia na skórze i usuwa się chorą żyłę w części lub w całości.

Skutki uboczne wykorzystania zabiegowych i operacyjnych metod pozbywania się żylaków to między innymi zasinienia, przebarwienia, obrzęki czy blizny. Może się także pojawić krwiak.

Profilaktyka żylaków – 5 najważniejszych zasad, kiedy jeszcze nie jest za późno

Jak można się domyślić, od leczenia żylaków znacznie rozsądniejsze jest zapobieganie takim zmianom. Jeśli chodzi o żylaki, początki ich rozwoju są zwykle bardzo niepozorne i mogą nie wzbudzać żadnych obaw. Warto jednak pamiętać, że gdy tylko pojawią się pierwsze objawy nieprawidłowego funkcjonowania układy żylnego, powinniśmy zacząć zmieniać swoje nawyki, aby zahamować rozwój zmian. Należy wówczas:

  1. zwracać uwagę na styl życia i nawyki – trzeba między innymi zrezygnować z używek i ograniczyć do minimum długie i niepotrzebne pozostawanie w pozycji stojącej;
  2. zrezygnować z obcisłych ubrań – należy zamienić je na lekkie i luźniejsze;
  3. regularnie uprawiać sport i ćwiczyć – aktywność fizyczna, nawet w postaci spacerów pozwala zachować dobrą kondycję żył;
  4. utrzymywać prawidłową wagę i dietę – dobre nawyki żywieniowe i odpowiednia waga wpływają pozytywnie na cały organizm, w tym na nasz układ żylny;
  5. unikać nagłych zmian temperatury – należy ograniczyć korzystanie z sauny i solarium.

Powikłania nieleczonych żylaków – pęknięcie, owrzodzenie, brzydkie zmiany

Czy skutki żylaków mogą być poważne? U części pacjentów nie występują powikłania żylaków. Jednak jeśli pomimo pojawiających się na naszych nogach zmian, nie zdecydujemy się na wizytę u lekarza? Powikłania nieleczonych żylaków mogą być bardzo poważne. Mogą one zagrażać nie tylko naszemu zdrowiu, ale również życiu, dlatego pod żadnym pozorem nie należy lekceważyć tego problemu. Każde zmiany tego typu powinny być konsultowane ze specjalistą, który wdroży odpowiednie metody leczenia. Jakie powikłania mogą zatem spowodować nieleczone żylaki nóg? Może to być:

  • owrzodzenie żylakowe – trudno gojące się rany występujące najczęściej na podudziu;
  • zapalenie zakrzepowo-zatorowe (zakrzepica żylna) – zapalenie żył zazwyczaj rozwijające się w żyłach podudzia;
  • przewlekłe zapalenie skóry w okolicy żylaków;
  • pęknięcie żylaka na nodze.
Literatura
  1. Marona H., Kornobis A.; Patofizjologia rozwoju żylaków oraz wybrane metody ich leczenia – aktualny stan wiedzy.; „Postępy Farmakoterapii”, 2009,65,2:88-92
  2. Zapalski S., Oszkinis G.; Ambulatoryjne leczenie chorób żył kończyn dolnych; Via Medica Gdańsk 2001, 
  3. Zubilewicz T., Wroński J., Michalak J.; Przewlekła Niewydolność Żylna. Od Objawu i Rozpoznania do Leczenia. ; Medycyna Rodzinna, 2002, 18 (2), 96-100
  4. Mr M. J. Callam; Epidemiology of varicose veins; BJS Society, Luty 1994

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

− eight = 2